علم و عقلانیت نزد پل فایرابند

توضیحات

عنوان کتاب: علم و عقلانیت نزد پل فایرابند

نویسنده: غلامحسین مقدم‌حیدری

ناشر:‌ نی

تعداد صفحات: ۱۵۲صفحه

فهرست کتاب علم و عقلانیت نزد پل فایرابند

پیشگفتار: نکاتی درباره‌ی زندگی و آثار پل فایرابند؛ فصل اول. عقلانیت علم: پوزیتیویست‌ها؛ ابطال‌گرایی پوپری؛ برنامه‌های پژوهشی لاکاتوش؛ مقومات عقلانیت علم. فصل دوم. نقدهایی بر عقلانیت علم: نقد بر مشاهدات و داده‌های حسی: ۱. تفاسیر طبیعی؛ ۲. داده‌های حسی؛ نقد بر سازگاری و منطقی بودن: ۱. اصل تناقض و سازگاری؛ ۲. جهان‌شمولی منطق؛ نقد بر روش علمی: ۱. استدلال گالیله درباره‌‌ی حرکت زمین؛ ۲. استدلال گالیله درباره‌ی تصاویر تلسکوپ؛ ۳. آیا «روش علمی» مطلوب است؟ ۴. عقل و عمل؛ ۵. ناظر و مشارکت‌کننده؛ فصل سوم. پیامدهای نقد عقلانیت: اسطوره‌ی «عقلانیت علم»: ۱. دستورالعمل‌های اخلاقی؛ ۲. نهادهای توتالیتر؛ ۳. علم به‌مثابه ایدئولوژی؛ مناقشه‌ی عینیت؛ نسبی‌گرایی سنت‌‌ها؛ جامعه‌ی آزاد. فصل چهارم. پارادوکس‌های نقد عقلانیت:‌ پارادوکس روش: ۱. روش «برهان خلف»؛ ۲. روش مردم‌شناسی و پلورالیستی؛ پارادوکس عقلانیت؛ پارادوکس نسبی‌گرایی.

بخشی از پیشگفتار کتاب

در کتاب قیاس‌ناپذیری پارادایم‌های علمی سعی کردم روایت تامس کوهن از علم را که سبب بحران «عقلانیت» می‌شود تبیین کنم. اما این نقدها فقط زمانی می‌تواند به‌بار نشیند و نتایج ثمربخش و پندآموزی دهد که با دیدگاه پل فایرابند، فیلسوف معاصر علم، تکمیل و پی‌گیری شود. پژوهشی که اینک در دستان شماست سعی دارد چنین هدفی را برآورده سازد.

مشکل مهمی که در انجام این پژوهش با آن مواجه بودم این است که گرچه دغدغه‌ی فایرابند عقلانیت و به‌ویژه عقلانیت علم است و در اکثر آثارش می‌توان این دغدغه را دید، اما نمی‌توان بحثی مدون و سیستماتیک را دراین‌باره در آثار او یافت. از‌این‌رو بازسازی آرای فایرابند با مشکلات عدیده‌ای همراه بود و دشواری‌های خاص خود را داشت. در فصل اول سعی کردم مروری بر برخی از مهم‌ترین نظریه‌های گوناگون عقلانیت در علم را بیان کنم… در فصل دوم، تحت سه مقوله‌ی نقد مشاهدات و داده‌های حسی، نقد سازگاری و منطقی بودن، و نقد روش‌ نقدهای فایرابند بر عقلانیت را بازسازی کردم. فصل سوم ابتدا به بررسی وضعیت علم در جهان معاصر می‌پردازد و نشان می‌دهد که علم در جهان به یک اسطوره بدل شده است… سپس پیامدهای نقد عقلانیت… بررسی می‌شود. نهایتاً در فصل آخر پارادوکس‌های موجود در بحث‌ها و استدلال‌های فایرابند را در سه بخش… شرح می‌دهم.